انواع توجه و بررسی 5 نوع آن

انواع توجه و بررسی 5 نوع آن

توجه فرآیند شناختی معطوف ساختن ذهن، به طور انتخابی، بر روی یک چیز و نادیده انگاشتن سایر چیزها است و نخستین پنجره ورودی اطلاعات به مغز ماست.

 

توجه چیست

 

در زندگی روزانه عوامل و محرک های فراوانی وجود دارند که هر یک به نحوی توجه ما را به خود جلب می کنند، زیرا ممکن نیست در یک زمان بتوان به محرک های مختلف توجه نمود.

 

همچنین گاهی اتفاق می افتد که ادراک شیئی یا موقعیتی زود و آسان به دست نمی آید ، بعضی از محرک ها فکر و ذهن ما را به خود مشغول می کنند و ما را از ادراک عوامل و محرک های دیگر باز می دارند. اگر حواس ما به سوی شیئی یا عامل معینی جلب شود این فرایند را توجه می نامند. به سخن دیگر، توجه به معنای متمرکز ساختن حواس در امری یا چیزی است.

 

در واقع توجه رهبر مغز ماست و توجه تعیین می‌کند که از منابع چطوری استفاده کنیم و پایه اصلی یادگیری در کودکان است.

 

عوامل موثر بر توجه :

 

عوامل بیرونی

 

• 1.شدت:

 

محرکی که دارای شدت بیشتری است بیش از محرکی که چنین ویژگی را ندارد جلب توجه می کند.

 

• 2.اندازه:

 

محرک ها یا عواملی که دارای ابعاد و اندازه های غیرطبیعی هستند بیشتر از آنهایی که دارای اندازه های طبیعی هستند جلب توجه می کنند..

 

• 3.حرکت:

 

محرکی که مانند تابلوهای نئون حرکت می کند بیش از هر محرک ثابتی جلب توجه می کند.

 

• 4.تکرار:

 

هر موضوعی یا چیزی وقتی چندین بار تکرار می شود بیشتر از هر موضوع دیگری که فقط یک بار بیان می شود توجه افراد را به خود جلب می کند. اما تکرار نامعقول و بیش از اندازه تأثیر خود را از دست می دهد.

 

• 5.تضاد:

 

محرک های متضاد نیز بیشتر از محرک های مشابه نظر مردم را به خود جلب می کنند. یک گوسفند سیاه در میان تعدادی گوسفند سفید بیش از همه جلب توجه می کند.

 

عوامل درونی :

 

• 1.نیازها:

 

هرگونه نیازی، خواه بدنی و خواه روانی، توجه انسان را بیشتر از زمانی که چنین نیازی ندارد به شیء مورد نیاز خود جلب می کند.

 

• 2.نگرشها :

 

کسی که نسبت به شخصی، شیئی یا موقعیتی نگرش خاصی پیدا کرده است بیش از همه به امر مورد نظر توجه نشان می دهد.

 

• 3.انتظارات، انگیزه ها و تجربه ها:

 

انتظارات، انگیزه ها و تجربه های گذشته ی فرد نیز مشخص می کنند که او بیشتر به چه عواملی توجه می کند. کسی که برای گردش به باغ یا بیشه ای رفته است و به گل یا پرندگان علاقه دارد بیشتر از افراد بی تفاوت به گلها و صدای پرندگان توجه می کند و لذت می برد.

 

انواع توجه

 

• 1.توجه متمرکز (Focused Attention) :

 

نوعی از توجه که دربرگیرنده واکنش پایه ای کودک به انواع محرک های محیطی مثل محرک های شنوایی، بینایی یا لمسی است.

مثلا زمانی که نوزادان با شنیدن صدایی سر خود را می‌چرخانند در واقع این نوع از توجه را نشان می‌دهند.

 

• 2.توجه پایدار(Sustained Attention):

 

مدت زمانی که کودک می تواند توجه خود را برروی انجام یک فعالیت متمرکز کند بدون انکه دچار حواسپرتی شود.این توجه ساده ترین نوع توجه است.

مثلا گوش دادن به یک قصه درمحدوده زمانی خاص.

 

• 3.توجه انتقالی(Alternating Attention):

 

توانایی انعطاف پذیری ذهنی برای جابه جایی توجه از یک فعالیت به فعالیت دیگر.

مثلا کودک مشغول بازی با ماشینش است و با پخش برنامه موردعلاقه اش توجه اش را از ماشینش برمیدارد و برنامه توجه می کند.

 

• 4.توجه انتخابی (Selective Attention):

 

این نوع توجه یعنی بی توجهی نسبت به انواع موارد حواس پرت کن!

مثلا کودک با دوستش صحبت می کند درحالی که در کنارانها مادران انها باهم صحبت میکنند و صدای تلویزیون بلند است.

 

• 5.توجه تقسیم شونده(Divided Attention):

 

توانایی فرد درانجام بیش از یک فعالیت یا تکلیف به طور همزمان.

مثلا زمانی که کودک با ماشینش بازی می کند و با شماهم  صحبت میکند.

 

میانگین طول مدت توجه با توجه به سن کودک

 

• 1تا 3 ماهگی 

 

 وقتی بیدار می‌شود به اطراف نگاه می‌کند، بر اجسام بزرگ و براق تمرکز می‌کند اما نمی‌تواند توجه خود را به سمت دیگری تغییر دهد.

4 ماهگی می‌تواند تغییر توجهش را کنترل کند یعنی توجهش را از سمتی به سمت دیگر ببرد. درواقع توجهش معطوف تر می‌شود.

 

• 4 تا 7ماهگی 

​

توجه بینایی کودک تحت تاثیر جسم جدید است. دقت بینایی و دید دو چشم در ۶-۷ ماهگی مانند بزرگسال می‌شود.

 

• 8 تا15 ماهگی 

 

هر اتفاق یا حرکت جدیدی می‌تواند حواس کودک را پرت کند اما به طور معمول می‌تواند برای یک دقیقه یا کمی بیشتر نسبت به یک اسباب بازی یا یک فعالیت توجه خود را حفظ کند.

 

• 16تا19 ماهگی : 

 

 کودک شما قادر است به مدت ۲تا۳ دقیقه به یک فعالیت ساختار یافته توجه کند. فرزند شما ممکن است نتواند مداخلات کلامی یا بینایی را تحمل کند.

 

• 20تا24 ماهگی  

 

حواس کودک شما هنوز به راحتی با صداها منحرف می‌شود، اما می تواند به مدت ۳-۶ دقیقه با همراهی یک بزرگسال یا بدون همراهی بزرگسال به فعالیت خود ادامه دهد.

 

• 25تا36 ماهگی : 

​

 کودک می‌تواند ۸تا ۱۰ دقیقه بر یک فعالیت مستمر متمرکز شود و همچنین توجه خود را بین صحبت کردن با یک بزرگسال و فعالیتی که انجام می‌داده، تقسیم کند.

 

• 36تا42 ماهگی : 

 

کودک به طور متوسط می‌تواند ۵ تا ۸ دقیقه به اسباب بازی یا فعالیت خود توجه کند. علاوه بر آن او می‌تواند توجه خود را پس از صدای بزرگسالی که او را می‌خواند تغییر دهد و سپس توجه خودرا به فعالیت قبلی بازگرداند.

 

بیش فعالی(اختلال توجه) چیست ؟

 

بیش فعالی که به اختصار ADHD خوانده می شود نوعی اختلال شایع است که حدود هشت تا 10 درصد کودکان را مبتلا می کند. این بیماری در پسران شایعتر از دختران است.ویژگی های اولیه بیش فعالی از سال های اولیه رشد یعنی قبل از ورود به مدرسه شروع می شود.

بیش فعالی دارای ویژگی های بارزی است که شامل پرتحرکی، کمبود توجه و تمرکز، بروز اعمال ناگهانی و غیرقابل پیش بینی می شود.

معمولا اختلال از سه سالگی به بعد تشخیص داده می شود. کودکان مبتلا در دوره شیرخواری اکثرا پرتحرک هستند و دست ها و پاهای خود را زیاد حرکت می دهند؛ کم خواب، کم غذا هستند و زیاد گریه می کنند.

تشخیص بیش فعالی :

 

برخی از والدین با دیدن پرتحرکی فرزندان خود به بیش فعالی آنها مشکوک می شوند اما باید دانست که جنب و جوش زیاد نشانه قانع کننده ای برای این اختلال نیست. ناتوانی در تمرکز و نداشتن صبر در گوش کردن، ناتوانی در توجه به جزئیات، ناتوانی در انجام تکالیف مدرسه و سایر وظایف محوله، بی دقتی و بی نظمی، گم کردن مدام وسایل، بی قراری (معمولا نشستن آرام در یک جا برای این کودکان مشکل است) و ناتوانی در انتظار کشیدن از دیگر علائم این اختلال است.

کودکان بیش فعال احساس خطر نمی کنند و به کارهای خطرناک علاقه نشان می دهند که گاهی اطرافیان این موضوع را نشانه شجاعت کودک به حساب می آورند در صورتی که این مورد یکی از علائم بیش فعالی به شمار می آید.

 

بازی هایی برای افزایش توجه :

 

• بازی نقطه و خط :

 

یک بازی مناسب برای افزایش توجه و تمرکز در کودکان است .این بازی کمک می کند تا کودکان برای رسیدن به نتیجه ی نهایی مجبور باشند که نوبت را رعایت کنند و از این طریق بر روی تکانه های آنی خود کنترلی قرار دهند.

روش بازی:  بازیکنان که باید بیشتر از یک نفر باشند، در هر نوبت باید دو نقطه را از طریق خطی به هم متصل نمایند. 

 با وصل کردن نقطه ها،مربع هایی تشکیل می شود.

هر کسی تعداد بیشتری از این مربع ها کسب کند،برنده ی نهایی می باشد.

 

• بازی لیوان اب :

 

یکی دیگر از بازی‌هایی که تمرکز کودک را بالا می‌برد، راه رفتن با یک لیوان آب است.

 

در این بازی یک لیوان پلاستیکی را آب کنید و روی کف دست کودک بگذارید و از او بخواهید طول مسیر اتاق را طی کند، بدون اینکه حتی قطره‌ای از آب لیوان بریزد.

 

در مرحله بعدی میتوانید دو دست کودک را درگیر کنید. به این ترتیب که کودک دو لیوان را روی دست‌هایش بگذارد و هر دو دستش را باز کند و راه برود.

 

• بازی با برگ کاغذ :

 

برای افزایش تمرکز در خوب گوش دادن و نوشتن دیکته، در کودکانی که این اختلال را دارند، می توانیم از این بازی استفاده کنیم.

به این ترتیب که یک برگه کاغذ جلوی دهان مان می گیریم و کلمه ای را به آرامی می گوییم و از کودک می خواهیم آن کلمه را به ما بگوید . دلیل کاغذ گرفتن جلوی دهان، جلوگیری از لب خوانی کودک است. اگر لب خوانی کند، دیگر توجه و دقتی به خوب گوش دادن نمی کند.

کودک باید از ساختار شنیداری خود کمک بگیرد و توجه کند تا بتواند کلمه شما را تشخیص دهد . اگر تا چند بار نتوانست کلمه را تکرار کند، کمی تُن صدای خود را بالاتر ببرید.

پس از گذشت چند روز از بازی، می توانید تعداد کلمات را بیشتر کنید و تا پنج کلمه برسانید.

 

 

نتیجه گیری : 

همه ی انواع توجه به جای خود و در موقعیت های خاصی برای ما لازم و ضروری هستند ، انجام بازی های فکری باعث بهبود توجه و تمرکز شما عزیزان میشود .   مام پلاسی های عزیز در پایان مقاله لینک چند بازی برای افزایش توجه و تمرکز کودکان قرار داده ایم 

►بازی فکری ماز 

►بازی در اتاق تاریک 

►بازی برای حافظه ی فعال 

►بازی ذهنی کودکان